Ontvetten van metalen voor oppervlaktebehandelingen
Voordat je een metaaloppervlak zwart oxideert, galvaniseert, patineert of lakt, is goed ontvetten één van de belangrijkste stappen. Vet, olie en vuil zorgen ervoor dat de laag niet goed hecht of dat er vlekken en kleurverschillen ontstaan. Dit geldt voor alle metalen zoals staal, ijzer, koper, messing, zink en RVS. Het metaal ontvetten voor oppervlaktebehandelingen is zeer belangrijk!
Een goed ontvet oppervlak is schoon, vetvrij en laat geen waterdruppels afparelen, maar vloeit egaal nat.
Voorbeelden van ontvetters
Oplosmiddel‑gebaseerde ontvetters
- Aceton: verdampt snel, laat geen residu achter, geschikt voor de meeste metalen.
- Isopropanol (IPA, alcohol): milder dan aceton, goed bij lichte vervuiling.
- Ethanol: vergelijkbaar met IPA, maar iets minder krachtig.
Huishoudelijke middelen
- Warm water met afwasmiddel (bijvoorbeeld Dreft of een neutraal afwasmiddel): handig voor lichte vervuiling; altijd goed naspoelen.
- Soda (natriumcarbonaat) in warm water: mild alkalisch, lost vetten beter op dan zeep.
Alkalische reinigers (zwaardere vervuiling)
- Natriummetasilicaat in water: sterk alkalisch, verwijdert hardnekkig vet en olie en biedt bescherming voor staal.
- Ammoniakoplossing (verdund): effectief tegen vet, maar altijd goed naspoelen.
Mechanische reiniging (ondersteunend)
Schuren, borstelen of stralen: verwijdert niet alleen vuil, maar ook oxiden. Vaak in combinatie met een chemische ontvetter.
Borax‑vrije poederontvetter: recept
Veel oudere recepten bevatten borax (natriumtetraboraat), maar dit is in de EU geclassificeerd als schadelijk voor de voortplanting (H360) en daardoor minder geschikt. Gelukkig kun je een krachtige poederontvetter ook zonder borax maken.
Basisrecept (droog poeder):
- 40–60% natriumcarbonaat (soda)
- 20–30% natriummetasilicaat
- 10–20% trinatriumfosfaat (TSP) of eventueel natriumcitraat
Gebruik: los ongeveer 50–100 g poeder per liter warm water (40–70 °C) op. Dompel of borstel de metalen onderdelen in dit bad om olie en vet te verwijderen. Daarna altijd goed naspoelen met schoon (bij voorkeur demi-)water en direct verder bewerken.
Praktische tips
- Draag altijd handschoenen en een veiligheidsbril; ook milde reinigers kunnen ogen en huid irriteren.
- Werk je met oplosmiddelen zoals aceton of alcohol? Zorg dan voor goede ventilatie.
- Combineer zo nodig methodes: eerst een sopje met afwasmiddel of soda, daarna spoelen met aceton of IPA voor een streeploos schoon oppervlak.
- Controleer het oppervlak door er water overheen te gieten. Vloeit het mooi egaal uit, dan is het metaal goed ontvet.