RVS activeren, chemisch zwarten en passiveren
Het verkrijgen van een hoogwaardige, duurzame en esthetisch aantrekkelijke zwarte afwerking op roestvast staal (RVS) begint met de juiste voorbereiding. RVS – ook wel inox of roestvrij staal – roest onder normale omstandigheden niet dankzij een dunne, passieve chroomoxidelaag die zich vormt bij ≥ ±10% chroom in de legering. Deze laag is zelfherstellend: bij beschadiging herstelt de chroomoxide zich zodra het oppervlak weer met zuurstof in contact komt. Toevoegingen zoals nikkel, molybdeen en titanium kunnen de corrosiebestendigheid verder verbeteren, met name in agressieve omgevingen.
Activeren en voorbereiden
Let op bij het werken met zuren! Gebruik geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen en werk in een goed geventileerde ruimte. Lees altijd eerst het veiligheidsblad (SDS) van het betreffende product (bijv. zoutzuur) en werk pas verder als je de gevaren en maatregelen volledig begrijpt.
Voor het chemisch zwarten moet de natuurlijke passieve laag eerst verwijderd worden. Dat kan chemisch (zuurbad) of mechanisch (schuren). Dit onthult het actieve metaaloppervlak, waarna de zwart-oxide conversielaag kan vormen. Zonder goede activatie zal het chroom de reactie remmen en kan het RVS slechts lichtgrijs kleuren of zelfs helemaal niet reageren; bij extra gehard RVS kun je de conversielaag dan gemakkelijk weer afwrijven.
Etsmiddelen en formules
Etsmiddel: Verzinkshop Metaal Activator
Etsformule (zuurbad): 10% tot 50% zoutzuur (HCl) in water (v/v)
Ets-pasta (thixotroop): 100 ml water, 20 ml zoutzuur (ρ≈1.19), 30 ml salpeterzuur (ρ≈1.42), 150 g bentoniet
Passiveren van RVS
Na het etsen/zwarten herstelt de passieve chroomoxidelaag zich vanzelf binnen 24–48 uur door blootstelling aan lucht. Dit proces kun je versnellen door te passiveren in een oplossing van citroenzuur in water.
Passiveren met salpeterzuur (HNO3) is ook gebruikelijk: het verwijdert vrij ijzer en verontreinigingen en helpt de chroomoxide te herstellen/versterken. Een veelgebruikte mengverhouding is 20–50% HNO3 (v/v) bij kamertemperatuur. Voor 1 liter oplossing betekent dit circa 200–500 ml salpeterzuur aangevuld met 800–500 ml water.
Stappenplan: voorbereiden, spoelen, zwarten en optioneel sealen
Stap 1 — Verwijderen van de passieve laag
Activeer het oppervlak in een zuurbad of met Verzinkshop Metaal Activator. Het oppervlak is nu klaar voor chemisch zwarten.
Stap 2 — Grondig spoelen (niet laten drogen)
Spoel direct en grondig met water om alle zuurrestanten te verwijderen. Laat het RVS na het etsen niet drogen (geen contact met lucht/zuurstof), anders begint de passieve laag meteen opnieuw te vormen. Ga nat door naar het zwartbad.
Stap 3 — Chemisch zwarten
Dompel het RVS in Verzinkshop Zwart RVS Oxide tot de gewenste tint is bereikt. Haal het werkstuk uit het bad en spoel opnieuw grondig af.
Stap 4 — Opnieuw grondig spoelen
Spoel opnieuw zorgvuldig met water. Optioneel kun je een kleine hoeveelheid baking soda (natriumbicarbonaat) aan het laatste spoelwater toevoegen om resterend zuur te neutraliseren. Spoel daarna altijd nogmaals met schoon water.
Stap 5 — Passiveren en (optioneel) sealen
Laat de passieve laag natuurlijk herstellen (24–48 uur) of versnel met een citroenzuur- of salpeterzuurpassivatie zoals hierboven beschreven. Hoewel RVS van zichzelf oxidewerend is en geen sealer vereist, kun je voor extra bescherming en esthetiek kiezen voor een sealer, zoals Verzinkshop DeepSeal of Verzinkshop Acryl Sealer. Deze stap is optioneel maar verhoogt duurzaamheid en uitstraling.